Metin tabanl� bir ekran alt�nda T�rk�e yazd�ktan ve uygulamalar�m�z� T�rk�e yaz�tipleriyle kullanmaya ba�lad�ktan sonra X Window alt�nda nas�l T�rk�e yaz�l�r ve okunur, g�relim.
�ncelikle yapmam�z gereken, T�rk�e yaz�tiplerinin X Window'a
tan�t�lmas�d�r. X Window a��l�rken, hangi yaz�tiplerini y�kleyece�ini
belirlemek amac�yla baz� �ntan�ml� dizinlere bakar. Bu dizinler,
/usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyas�nda belirtilmi�tir.
RPM paketlerini kurabilece�iniz bir da��t�m kullanman�z halinde, T�rk�e yaz�tiplerini ve klavye harita ek dosyas�n� y�klemi�seniz, i�iniz �ok kolay. Bu dosyalar� y�kleyip y�klemedi�inizi bilmiyorsan�z a�a��daki komutu �al��t�r�n.
# rpm -qa | grep ISO8859-9
XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1
Yukar�daki sat�rlara benzer bir ��kt� alm�� olman�z gerekiyor (s�r�m numaralar� farkl� olabilir). E�er almad�ysan�z T�rk�e yaz�tiplerini kurmam��s�n�z demektir. E�er Red Hat Linux kullan�yorsan�z, CD'yi s�r�c�ye yerle�tirip s�rayla �u i�lemleri yap�n:
# mount /dev/cdrom
# cd /mnt/cdrom/RedHat/RPMS/
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-75dpi-fonts-2.1.2-1
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-2.1.2-1
# rpm -i XFree86-ISO8859-9-100dpi-fonts-2.1.2-1
Yaz�tiplerini ve klavye e�lem dosyas�n� sisteminize kurduktan sonra bir sonraki ad�ma ge�in.
�imdi, daha �nce yar�m b�rakt���m�z noktaya geri d�nelim. X Window'un
y�kleyece�i yaz�tiplerinin bulundu�u dizinler /usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyas�nda belirtiliyordu.
Bu dosya i�inde, a�a��dakine
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"
ya da buna
FontPath unix/-1
benzer sat�rlar g�receksiniz.
Bu sat�rlar�n en ba��na, kurdu�umuz T�rk�e yaz�tipleri neredeyse o
dizinin ad�n� yaz�yoruz. Red Hat Linux 6.0'dan itibaren T�rk�e yaz�tipleri
/usr/share/fonts/ISO8859-9 dizinine kuruluyor. Bu dizin patikas�n�
XF86Config dosyas�n�n en �st�ne ekleyelim. T�m T�rk�e yaz�tipleri kurulmu�sa
/usr/share/fonts/ISO8859-9 dizini alt�nda a�a��daki dosyalar�
g�rebilirsiniz:
# ls -al /usr/share/fonts/ISO8859-9/
total 17
drwxr-xr-x 5 root root 1024 Feb 13 19:04 .
drwxr-xr-x 11 root root 1024 Feb 15 18:46 ..
drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 100dpi
drwxr-xr-x 2 root root 6144 Feb 13 19:04 75dpi
drwxr-xr-x 2 root root 1024 Feb 13 19:04 misc
�imdi ISO8859-9 dizininde T�rk�e yaz�tiplerimizin bulundu�unu
/usr/X11/lib/X11/XF86Config dosyas�nda belirtelim.
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/misc"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/75dpi"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-9/100dpi"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc/"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi/:unscaled"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi/:unscaled"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1/"
FontPath "/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo/"
Tabi, bu dosyada "FontPath unix/:-1" sat�r� varsa, ekleme yapaca��n�z �� sat�r� da "FontPath unix/:-1" sat�r�n�n ba��na koyman�z gerekiyor.
�u anda yaz�tiplerimizi sisteme tan�tm�� durumday�z. X Window a��l�rken �nce en �stteki FontPath bilgileri okunacakt�r.
�imdi X Window'a girin. Netscape ile herhangi bir T�rk�e dosyay� g�r�nt�leyebilirsiniz.
S�ra geldi klavye ayarlar�n�n yap�lmas�na. Red Hat ile birlikte, T�rk�e
klavye e�lem dosyalar� da geliyor. Bu dosyalar, /usr/X11R6/lib/X11/etc
dizininde yeral�yorlar:
# cd /usr/X11R6/lib/X11/etc/
# ls -al xmodmap.*
-r--r--r-- 1 root root 4988 Oct 10 10:53 xmodmap.std
-rw-r--r-- 1 root root 2764 Oct 6 1998 xmodmap.tralt
-rw-r--r-- 1 root root 2316 Oct 6 1998 xmodmap.trf
-rw-r--r-- 1 root root 2316 Oct 6 1998 xmodmap.trq
Yukar�daki dosyalar s�ras�yla standart Amerikan klavye, alt T�rk�e klavye, F
klavye ve Q T�rk�e klavyeye kar��l�k geliyor. X Window'a girerken bu
klavyelerden bir tanesini aktif hale getirmemiz gerekiyor. �rnek olarak, Q
T�rk�e klavyenin, X Window a��l�rken etkin olmas� i�in,
/home/kullan�c�-ad�/.xinitrc dosyas�na a�a��daki sat�r� eklemelisiniz.
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
.xinitrc dosyas�na, kulland���n�z pencere y�netecisini
�al��t�racak �ekilde bir eklenti de yapman�z gerekecektir. Bu eklentiyi
de yapt�ktan sonra dosyan�n son hali a�a��dakine benzer bir hal al�r:
xmodmap /usr/X11R6/lib/X11/etc/xmodmap.trq
startkde
Tabi siz startkde yerine istedi�iniz pencere y�neticisini �al��t�racak �ekilde bir komut yazabilirsiniz.
X Window'a girdikten sonra da klavye haritas�n� de�i�tirmek m�mk�nd�r. Bunun
i�in yukar�da �rne�i bulunan xmodmap komutunu do�rudan xterm alt�nda
�al��t�rabilirsiniz.
X Window alt�nda kullan�lan klavye e�lem dosyalar�ndan xmodmap.tralt, konsol ekranda kullan�lan tr.alt dosyas�ndan biraz farkl�l�k g�steriyor. Konsol alt�nda, herhangi bir T�rk�e karakteri bast�rmak i�in ALT tu�unu kullan�rken, X Window alt�nda ALT-GR tu�unu kullanmal�s�n�z.
XFree86'daki g�zel bir �zellik de, konsolda kullan�lan klavye e�lem
dosyas�n�n ayn�s�n�n, X Window a��l�rken de kullan�labilmesi. Bunun i�in,
/usr/X11R6/lib/X11/XF86Config dosyas�nda,
XkbDisable
�eklinde bir sat�r�n bulunmas� gerekir.